Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
SNIPS
Links en rechts
Links en rechts zijn veel gebruikte termen in de Nederlandse politiek om partijen in te delen. De gronden waarop die indeling geschiedt en dus ook de indeling zelf staat vaak ter discussie. De betekenis van ‘links’ en ‘rechts’ was vóór 1945 overigens geheel anders dan nu.
Tegenwoordig betitelt men vooruitstrevende partijen als ‘links’ en meer behoudende partijen als ‘rechts’. Linkse partijen zijn voor een grotere rol van de overheid in het maatschappelijk leven, terwijl rechtse partijen die rol beperkt willen houden. Voor een nadere plaatsbepaling worden ook de termen centrum, centrum-links en centrum-rechts gebruikt. Partijen met radicale opvattingen worden extreem-rechts of extreem-links genoemd.
Nadere toelichtingDe termen links en rechts beogen in het algemeen kiezers meer duidelijkheid te geven. Omdat de indeling echter door partijen zelf en ook door kiezers op verschillende wijzen wordt uitgelegd, is terughoudendheid geboden. De indeling heeft vaak meer te maken met het beeld dat van een partij bestaat, dan met concrete programmapunten.
Bovendien kan een partij op sommige punten behoudend ('rechts') zijn, maar bij andere onderwerpen juist weer progressief ('links'). Verder hebben partijen vaak ‘vleugels’: dat zijn partijleden die conservatievere of progressievere standpunten hebben dan de officiële partijlijn.
Historisch perspectiefTot de Tweede Wereldoorlog betekende ‘rechts’ confessioneel en ‘links’ niet-confessioneel. Zowel de liberalen als sociaal-democraten werden tot ‘links’ gerekend. Nederland kende sinds het einde van de negentiende eeuw de zogenaamde ‘rechtse’ coalitie, het samenwerkingsverband van de katholieke en protestantse partijen.
De tegenstelling tussen ‘gelovigen’ en ‘ongelovigen’ (antithese) als politieke scheidslijn was geïntroduceerd door Abraham Kuyper i. Slechts in enkele uitzonderingsgevallen werkten de beide stromingen samen in een kabinet. Voor de sociaal-democraten duurde het zelfs tot 1939 voor de rechtse partijen bereid waren om samen met hen een kabinet te vormen.
Na de oorlog werden wel kabinetten van ‘rechts’ (confessionelen) en ‘links’ (sociaal-democraten) gevormd. De oude indeling werd toen steeds meer vervangen. Toen werden rechts-links gebruikt als beeld voor conservatief en progressief.
In de jaren zestig en zeventig werd de tegenstelling tussen partijen, en ook tussen ‘rechts’ en ‘links’ groter dan in de jaren vijftig. Dat werd polarisatie genoemd. Partijen als VVD en PvdA sloten uit dat zij met elkaar in een kabinet zouden samenwerken. Die polarisatie duurde tot begin jaren tachtig. Onder de kabinetten-Lubbers verdween de scherpe tegenstelling weer en in 1994 bleek zelfs samenwerking mogelijk van PvdA en VVD.
PartijenVan de huidige partijen worden SP, GroenLinks, PvdA als ‘links’ beschouwd. Overigens vindt een partij als de SP dat de PvdA niet tot links behoord. Voor D66 is die aanduiding eveneens minder zeker; die partij wordt meer als ‘centrum-links’ gezien.
Een partijen als de SGP kan zonder veel discussie tot rechts worden gerekend. Bij partijen als de VVD en het CDA ligt dat anders. Gelet op de standpunten ten aanzien van inkomens, overheidsingrijpen en gezagshandhaving zouden VVD en CDA bij rechts ingedeeld kunnen worden. Op het gebied van ethische vraagstukken (abortus, euthanasie) geldt de VVD echter eerder als ‘links’.
Ook een partij als de ChristenUnie past niet zo eenvoudig in het ‘links-rechts’-schema. Die partij is voorstander van een krachtig milieubeleid en is ook op sociaal gebied enigszins als ‘links’ te beschouwen. Ten aanzien van vraagstukken als ‘gezag’ en ‘normen en waarden’ is de partij echter weer meer ‘rechts’ te noemen.
Nieuwe partijen als ‘Lijst Pim Fortuyn’ en Leefbaar Nederland laten zich nog moeilijk indelen, al lijken met name standpunten van LPF over asielzoekers, sociale zekerheid en gezag te wijzen op een ‘rechtsere’ koers.
Momenteel zijn er nauwelijks serieuze extreem-rechtse of extreem-linkse partijen. In de jaren tachtig en negentig werden de Centrum-democraten als extreem-rechts beschouwd.
http://www.parlement.com/9291000/modulesf/g61o6303
